Pedal Punditry #12 - Meerdere renners lopen zonnesteek op in Vuelta a Espana. Waar is het protocol voor extreem weer?

"Water, water alsjeblieft", waren de eerste woorden van Adam Yates na zijn overwinning in etappe 9 van de Vuelta a Espana. De Spaanse Grote Ronde is voor velen een koers van overleven geweest, met afschuwelijke omstandigheden die zelfs de winnaars niet gespaard hebben. Meerdere renners hebben een zonnesteek opgelopen, en na negen dagen van extreme omstandigheden rijst de vraag: Waar blijft het Weerprotocol en de UCI in dit alles?

Hitte is altijd een factor geweest in het wielrennen, en het omgaan met zulke omstandigheden maakt deel uit van de sport. Taferelen van atleten die besneeuwde bergtoppen bedwingen, zoals Andy Hampstens legendarische rit over de Passo di Gavia in 1988, zijn memorabel. Minder opzienbarend zijn de kritische opmerkingen van renners die zich verzetten tegen koersen onder zulke extreme omstandigheden. Zo noemde de huidige leider in het algemeen klassement Ben O'Connor nog maar drie maanden geleden de organisatoren van de Giro d'Italia "dinosaurussen" omdat ze probeerden de Umbrailpass in etappe 16 te behouden ondanks de slechte weersomstandigheden. De start werd uiteindelijk uitgesteld en een vlak alternatief werd aangeboden met een start in Laas.

In het moderne wielrennen komen dergelijke situaties steeds vaker voor. Renners worden geacht extreme omstandigheden te trotseren om te kunnen concurreren, maar de afgelopen decennia hebben ze steeds meer invloed gekregen in de besluitvorming. Het is niet langer gebruikelijk dat renners onderkoeld de finish bereiken, of langs de kant van de weg in elkaar zakken tijdens hittegolven. Evenmin maken ze zich nog grote zorgen over de veiligheid in hevige regenval. De sport heeft dergelijke extreme momenten niet nodig om aantrekkelijk te zijn, en de beslissingsbevoegdheid is gelijkmatiger verdeeld tussen de organisatoren en de deelnemers.

De hitte heeft de Vuelta a Espana zwaar getroffen. Na de finish van etappe 8 had Ben O'Connor, de leider in het algemeen klassement, weinig te zeggen, behalve over hoe hij zich voelde in de laatste kilometers in Cazorla. "Het is frustrerend dat ik oververhit raakte. Maar iedereen maakt het wel eens mee, en jammer genoeg was ik vandaag de dupe." In etappe 4 verloren veel renners onverwacht tijd, waaronder O'Connor, Adam Yates en Richard Carapaz. De Ecuadoriaan was duidelijk in zijn verklaring na de koers: "Aan het einde had ik een tekort aan water, wat het extra zwaar maakte. Ik kwam in een moeilijke situatie."

Wij waren aanwezig bij de Vuelta tijdens de eerste dagen en kunnen getuigen hoe het was in Castelo Branco tijdens de finish van etappe 3. Er was geen airconditioning, en het omgebouwde schoolpaviljoen dat als persruimte diende, was zo heet dat we, zittend, het zweet van onze armen konden zien druppelen. Het was echt extreem, en de korte wandeling van 10 minuten naar de finish bracht ons in zo’n toestand dat ik waarschijnlijk wat vreemde blikken kreeg van de fans die in de weinige schaduw zaten. Zelfs als je onze woorden of die van de renners niet serieus neemt en het met eigen ogen moet zien, is er een video die Astana deelde die precies laat zien hoe ernstig de situatie is.

Niet alle renners blijven stil over de hitte. Michael Woods sprak onlangs met Velo en merkte op: "Ik vind dat het protocol voor extreme hitte al in werking had moeten zijn. We zijn de grenzen voorbij gegaan." De temperaturen op het asfalt zijn vaak hoger dan de voorspelde weersverwachting, en volgens de Canadees gaf zijn fietscomputer maar liefst 49 graden aan.

Hoewel etappes 1, 2 en 6 iets koeler waren (een 'aangename' 30 graden aan de finish...), waren de overige dagen als een oven. Temperaturen van 36 graden in Castelo Branco, en vergelijkbare hitte in Pico Villuercas, Sevilla, Córdoba en gister weer in Granada. Veel van deze etappes bevatten zware beklimmingen, waar het verkoelende effect van de wind aanzienlijk afnam.

Ik zou niet weten hoe vaak Adam Yates tijdens de beklimmingen van de Alto de Hazallanas een bidon pakte en de inhoud volledig over zijn hoofd goot. Hij is echter niet uniek in deze situatie, hij is slechts een van de velen die onder dezelfde omstandigheden rijden. Zoals we eerder in dit artikel vermeldde, riep Yates na zijn overwinning in Granada wanhopig om water, niet om te drinken, maar om opnieuw over zijn hoofd te gieten. Enkele minuten later zag ik Ben O'Connor een hele fles in één keer leegdrinken, terwijl hij hem stevig vasthield. Kun je je voorstellen hoe zwaar het moet zijn voor de renners in de grupetto, die nog eens 10 minuten extra nodig hebben om die verschrikkelijke Andalusische bergen te beklimmen?

De Vuelta heeft 15 rennersvertegenwoordigers, maar de klachten zijn niet toegenomen. Dat is eigenlijk een goed teken, want het betekent dat de maatregelen die de teams nemen om in deze hitte te rijden, effectief zijn. Een reden waarom er niet veel harde woorden of oproepen tot actie zijn geweest, is dat elke ploeg in de Vuelta tientallen medewerkers heeft, gebruikmaakt van de nieuwste technologieën voor en na de etappes, en enorm veel middelen inzet om de renners te ondersteunen.

Dit betekent extra soigneurs en wedstrijdpersoneel langs de route en op motoren om water uit te delen, ijsvesten zover het oog reikt, veel ijsbaden na de etappes en eindeloze hoeveelheden ijszakken of andere speciale gadgets om af te koelen. Al deze logistieke inspanningen zorgen ervoor dat renners beter met de hitte omgaan dan in sommige kleinere wedstrijden, waar het aantal personeel en middelen veel lager is. Maar hier komt de kritiek aan het licht, zoals we zagen bij Michael Woods van Israel - Premier Tech.

Het is nu zover gekomen. Thymen Arensman leek na etappe 7 al een zonnesteek te hebben opgelopen en hoewel hij in de ambulance werd behandeld, kon hij in de koers blijven. Maar in etappe 9 moest Antonio Tiberi, de nummer vier in het algemeen klassement en leider in het jongerenklassement, zich na een zonnesteek terugtrekken uit de Vuelta. Een zonnesteek treedt op wanneer het lichaam oververhit raakt, wat het bewustzijn en de spraak ernstig kan aantasten. Voor een wielrenner is dit extra gevaarlijk vanwege de hoge snelheden en het gebrek aan lichaamsbescherming, wat bij een val tot zeer ernstige gevolgen kan leiden.

We zijn nu op een punt in de koers beland waarop de hitte niet alleen een factor is waarmee de renners moeten zien om te gaan, maar ook een directe bedreiging vormt voor hun gezondheid. Hoeveel 'Arensmans' zijn er deze week geweest die niet opgemerkt zijn? Ik vermoed dat het aantal hoger ligt dan nul, want de hitte waaraan de renners zijn blootgesteld, vooral tijdens de bergachtige etappes, is ronduit wreed wanneer je zulke inspanningen moet leveren. Hoe dan ook, één geval is al te veel, en vooral vermijdbaar.

Renners worden niet langer gedwongen om onder zulke omstandigheden te koersen, een verandering die in 2015 werd ingevoerd om overduidelijke redenen. Zoals eerder uitgelegd, is de logica achter deze beslissing duidelijk. Klimaatverandering heeft bovendien geleid tot verdere actie, waarbij warmtetraining nu een vast onderdeel is van de voorbereiding voor veel professionele wielrenners, omdat dit de huidige realiteit weerspiegelt. Wanneer het protocol voor extreme hitte wordt toegepast, gebeurt dit in overleg tussen wedstrijdcommissarissen, ploegen en renners. De UCI biedt een aantal grafieken die helpen om dit besluitvormingsproces te verduidelijken:

Op basis van de voorspelde temperatuur, windsnelheid en luchtvochtigheid kan de hittestress waarmee het peloton te maken krijgt, worden berekend. Deze wordt vervolgens onderverdeeld in vijf categorieën, zoals hierboven vermeld. In Granada lag de temperatuur volgens onze berekeningen rond de 26,5 graden, net binnen de grens van de oranje zone. Hoewel dit niet de heetste dag van de Vuelta was, adviseert de oranje zone al om het startgebied aan te passen voor extra schaduw, meer neutrale motoren in te zetten voor het uitdelen van water, en de beperkingen op het aannemen van water van ploegstaf in de laatste kilometers van de etappe te versoepelen. Tot nu toe is dit correct opgevolgd.

Het betreden van de rode zone, wat op sommige dagen mogelijk is gebeurd, of in elk geval bijna, adviseert het wijzigen van start- en finishtijden (een logistieke nachtmerrie voor de organisatoren en slechts een laatste redmiddel), of zelfs de mogelijke neutralisatie of afgelasting van de etappe. Tot nu toe is niets van dit alles gebeurd, en het onderwerp is ook niet echt door de media opgepakt.

Het wordt een interessant vraagstuk. De Vuelta trekt nu tijdens de rustdag naar het noorden, en de hitte zou de komende twee weken minder een probleem moeten zijn, althans niet zoals het tot nu toe is geweest. Hebben de organisatoren en ploegstaf voldoende maatregelen genomen om de gevolgen van de hitte zodanig te verzachten dat de koers ongewijzigd kon doorgaan? Kan deze Vuelta als voorbeeld dienen voor toekomstige evenementen onder vergelijkbare omstandigheden? Of heeft het ontbreken van directe kritiek van een invloedrijke stem in het peloton of onder de fans op de een of andere manier grotere verontwaardiging voorkomen? Na negen dagen koersen (en nog twee in Lissabon) leek het erop dat de hitte een grote controverse zou ontketenen in de Vuelta, maar dit is niet echt gebeurd. Wij vragen ons af of renners, nu het stof is neergedaald, openlijker zullen spreken over deze dagen in wat voor velen een figuurlijke hel moet zijn geweest.