Wat zijn de belangrijkste koersen in het wielrennen?

Wielrennen mag dan het best bekend zijn van de Tour de France, de sport is veel meer dan alleen de gele trui. Het profseizoen draait om de drie Grote Rondes, de vijf historische Monumenten, moderne klassiekers zoals Strade Bianche en het UCI Road World Championships. Samen vormen zij de ruggengraat van het mannenwegwielrennen en bepalen ze de prestaties waar renners het meeste waarde aan hechten.

De Tour de France staat centraal in die hiërarchie. Het wordt algemeen gezien als het grootste evenement in het wielrennen en vaak omschreven als “het summum van de UCI WorldTour en de koers die elke renner wil winnen”. Elk jaar in juli duurt de wedstrijd drie weken en telt doorgaans 21 ritten door Frankrijk, soms met uitstapjes naar buurlanden.

In 1903 opgezet door sportkrant L’Auto om kwakkelende verkoop op te krikken, veroverde de Tour snel de verbeelding en groeide uit tot wat vaak het grootste jaarlijkse sportevenement ter wereld wordt genoemd. Miljoenen volgen elke zomer langs de weg of op tv elke sprint, bergaanval en tijdrit.

Uniek aan de Tour is de combinatie van afstand, variatie en de symboliek van de gele trui. Die trui is een van de meest iconische beelden in de sport.

Renners moeten in drie weken meer dan 3.000 kilometer overwinnen met hoge bergritten in Alpen en Pyreneeën, vlakke sprintersdagen en technische individuele tijdritten. Zelfs een ritzege kan een carrière definiëren, terwijl de eindzege een renner in de selecte kring der iconen plaatst.

Alleen legendes als Eddy Merckx en Bernard Hinault wonnen de Tour vijf keer, en zelfs één dag in het geel draagt aanzien. En sinds 2022 heeft de Tour de France Femmes het vrouwenpeloton zijn eigen meerdaagse ronde op Franse wegen gegeven, elke zomer verreden.

De Giro d’Italia, elk jaar in mei, is de tweede van de drie Grote Rondes en de naaste rivaal van de Tour in prestige. Voor het eerst verreden in 1909 als oplagebooster voor Italië’s Gazzetta dello Sport, bewaart de Giro een sterke link met zijn oorsprong: de leider draagt de maglia rosa, de roze trui, als eerbetoon aan het roze papier van de Gazzetta.

Na de Tour geldt de Giro algemeen als de belangrijkste rittenkoers, en zijn winnaars voegen zich bij een erelijst vol toptalenten. Sommigen realiseerden de mythische dubbel van Giro én Tour in hetzelfde seizoen, recent nog Tadej Pogacar in 2024.

De identiteit van de Giro wordt gevormd door Italië’s dramatische landschappen en grillig meiklimaat. De ritten trekken vaak de Alpen en Dolomieten in, met reuzen als de Passo dello Stelvio of Monte Zoncolan, en renners krijgen op hoogte geregeld regen, sneeuw en kou.

Die omstandigheden zorgen voor chaos en kansen. De koers staat bekend om grote schommelingen in het klassement, gedurfde solo’s en emotionele momenten op met sneeuw omzoomde bergwegen. Vraag het Simon Yates en Isaac del Toro maar eens naar de ontknoping van de editie 2025!

Italiaanse tifosi zorgen voor extra intensiteit, langs kustwegen, door oude dorpen en over hoge passen. De vrouwenkoers Giro d’Italia Donne vervult een vergelijkbare rol in het vrouwencircuit en gebruikt veel van dezelfde beklimmingen in een korter parcours.

De Vuelta a España completeert het trio van Grote Rondes. Verreden van eind augustus tot half september, voor het eerst in 1935 en na vroege onderbrekingen jaarlijks sinds de jaren 50. Geïnspireerd door het succes van Tour en Giro groeide de Vuelta uit tot een van de drie grote drieweekse rondes. Als laatste Grote Ronde van het jaar is het vaak de kans om het seizoen te redden met een topresultaat of te finetunen richting het World Championships in de weken erna.

De Vuelta is berucht om extreme stijgingspercentages en late-zomerhitte. Organisatoren tekenen vaak steile aankomsten bergop, met beruchte beklimmingen als de meedogenloze Angliru of Los Machucos. De leider draagt geen geel of roze maar rood, wat de koers een eigen gezicht geeft.

Het Spaanse terrein dwingt aanvallend koersen: korte, venijnige klimmen en golvende wegen bieden kansen voor durf, maar renners moeten ook de hitte doorstaan. Door een lagere mediaprofiel dan Tour en Giro levert de Vuelta geregeld verrassende winnaars en onverwachte tactische gevechten op. Sinds 2023 heeft het vrouwenpeloton zijn eigen meerdaagse equivalent, La Vuelta Femenina, waardoor het vrouwenrittenkoersen in Spanje de status van Grote Ronde kreeg.

Binnen de eendagskoersen staan de Monumenten bovenaan. De eerste van het jaar is Milano-Sanremo, in maart. Sinds 1907 verreden, de langste grote eendagskoers met zo’n 300 kilometer, bijgenaamd “La Primavera” en “La Classicissima”.

Het peloton volgt het grootste deel van de koers de Ligurische kust over relatief eenvoudig terrein, maar na bijna 280 kilometer zorgen de Cipressa en de Poggio voor een finale op het scherpst van de snede. Puncheurs vallen aan in de hoop de sprinters te breken, terwijl sprinters aanklampen in de hoop op Via Roma nog één keer uit te halen.

Tactiek, timing en uithoudingsvermogen komen samen in de laatste minuten. Winst hier bepaalt carrières, zoals de zeven zeges van Eddy Merckx bewijzen. Van der Poels treffen met Pogacar op de Poggio was een van de hoogtepunten van het seizoen 2025.

Daarna volgt de Ronde van Vlaanderen, de meest geliefde koers van België. Voor het eerst verreden in 1913 en traditioneel op de eerste zondag van april, goed voor ruim 270 kilometer door Vlaanderen met in de hoofdrol de korte, steile kasseihellingen.

De Oude Kwaremont, Paterberg en Koppenberg zijn legendarisch om hun ruwe bestrating en venijnige stijgingspercentages. Voortdurend klimmen, smalle wegen, zijwind en hoge nervositeit maken er een afvallingsrace van. De sfeer is uniek: duizenden fans vullen de kasseihellingen en creëren een carnavaleske omgeving. Winnen in Vlaanderen verheft een renner tot de sportmythologie van de regio.

Een week later wacht Paris–Roubaix, wellicht de zwaarste eendagskoers van allemaal. Voor het eerst gehouden in 1896, bekend als “De Hel van het Noorden” en “De Koningin der Klassiekers.” De start ligt tegenwoordig in Compiègne, maar de essentie blijft de tocht over de oeroude kasseiwegen van Noord-Frankrijk.

Ongeveer 50 kilometer aan pavé is verdeeld over bijna 30 stroken, met als berucht hoogtepunt de Trouée d’Arenberg. Deze wrede stenen beuken fietsen en lichamen tot het uiterste. In droogte dwarrelen stofwolken over de velden; in regen worden de kasseien verraderlijk glad. Er wordt vaak gezegd: “Paris–Roubaix wordt niet gewonnen, het wordt overleefd.”

Renners die de vélodrome van Roubaix bereiken zijn doorgaans bedekt met modder of stof, met de uitputting in hun gezicht gegrift. De trofee, een op sokkel gemonteerde kassei, is een van de meest herkenbare prijzen in de sport. Sinds 2021 mag ook het vrouwenpeloton in Paris–Roubaix Femmes de pavé bedwingen, en die koers groeide razendsnel uit tot een van hun belangrijkste races.

Luik–Bastenaken–Luik, de oudste van de Monuments, volgt later in april. Voor het eerst verreden in 1892 en bijgenaamd “La Doyenne”, voert de route door het heuvelachtige Ardennenmassief. Over circa 250 kilometer rijden de renners van Luik naar Bastenaken en terug over een reeks steile côtes.

Beklimmingen als de Côte de La Redoute en de Côte de la Roche-aux-Faucons zijn kort maar meedogenloos, en de herhaalde inspanningen maken het laatste uur tot een slijtageslag voor alleen de sterksten. Ronderenners excelleren hier vaak, waardoor de koers een uniek kruispunt is van klimmers en eendagsspecialisten.

De uitkomst wordt meestal gevormd door aanvallen in de laatste 50 kilometer, wat leidt tot selectieve sprintjes met kleine groepjes. Winst in “La Doyenne” plaatst een renner in de geschiedenisboeken, in de lijn van meervoudige zeges van grootheden als Eddy Merckx, en in recente jaren Pogacar en Evenepoel.

Il Lombardia sluit het Monumentenseizoen af in de herfst. Voor het eerst verreden in 1905 en bekend als “de Koers van de Vallende Bladeren,” doorgaans eind september of begin oktober. Het parcours slingert door Lombardije, vaak rond het Comomeer, over een heuvelachtig traject voor klimmers.

De Madonna del Ghisallo, langs een door wielrenners vereerde kapel, is een signatuurklim. De mix van lange beklimmingen en technische afdalingen is veeleisend, zeker laat in het seizoen wanneer de vermoeidheid toeneemt. Il Lombardia levert vaak spectaculaire solos op, en voor Italiaanse renners heeft de koers een bijzondere lading. Vanaf 2025 blijft het het enige Monument zonder vrouwenversie.

Strade Bianche is dan wel geen officieel Monument, maar groeide uit tot een van de meest bewonderde eendagskoersen en een officieus zesde monument. Ontstaan in 2007 in Toscane en verreden begin maart, met als handelsmerk de strade bianche: witte grindwegen die ongeveer een derde van de koers uitmaken.

De gravelstroken, glooiende heuvels en constante overgang van ondergronden zorgen voor onvoorspelbare, selectieve koers. Start en finish liggen in Siena, met een spectaculaire finale over smalle kasseien naar de Piazza del Campo. De koers won snel aan prestige dankzij schoonheid en moeilijkheidsgraad.

Meervoudige winnaars als Fabian Cancellara en Tadej Pogacar staken hun lof niet onder stoelen of banken, en de Fransman Thibaut Pinot noemde het zelfs “het zesde Monument.” Veel fans vinden inmiddels dat er geen discussie meer is dat Strade Bianche het zesde Monument van de wielersport is, wat de status van de koers onderstreept.

De UCI Road World Championships maken het plaatje compleet. Anders dan commerciële koersen worden de Worlds gereden door nationale selecties in plaats van ploegen, met als inzet de op één na meest prestigieuze trui van het peloton: de regenboogtrui. De selecties verschillen per land, met variërende teamgrootte en eigen dynamiek.

Jaarlijks gehouden, meestal eind september of soms augustus, met telkens een ander gastland en dus wisselende parcoursen. Sommige edities bevoordelen klimmers met heuvelcircuits, andere sprinters op vlakkere rondes.

De winnaar draagt een jaar lang de witte trui met regenboogstrepen en behoudt levenslang regenboogaccenten. De wegrit duurt doorgaans zes tot zeven uur over meerdere omlopen, met tactiek bepaald door nationale allianties.

Van de drie weken durende Grand Tours tot de kasseien van Roubaix, het kustdrama van Milaan–Sanremo, de hellingen van Luik, het Toscaanse gravel en de begeerde regenboogtrui: deze koersen vormen het hart van het profwielrennen. Het zijn de evenementen waar renners hun seizoen omheen bouwen, de mijlpalen die carrières definiëren, en de spektakels waar fans jaar na jaar voor terugkeren. Dus ja, de strijd om geel in juli is het bekendste deel van de sport, maar wielrennen is veel meer dan de Tour de France.