ANALYSE: Vijf edities van Gent-Weveglem die er een publiekslieveling van maakten

Vandaag staat Gent-Wevelgem op het programma, een koers die al decennialang een vaste waarde is op de Belgische kalender van de voorjaarsklassiekers. Deze wedstrijd, waarin wielerdrama en historisch belang hand in hand gaan, werd voor het eerst verreden in 1934 en vindt traditiegetrouw plaats op de laatste zondag van maart, exact een week voor de Ronde van Vlaanderen.

Hoewel Gent-Wevelgem vaak het etiket van "sprintersklassieker" krijgt opgeplakt vanwege de doorgaans vlakke finale, bewijst de koers keer op keer dat hij veel meer is dan dat. Onvoorspelbare weersomstandigheden, verraderlijke kasseienhellingen en open vlaktes waar de wind genadeloos toeslaat, maken van deze wedstrijd een ware slijtageslag.

Wat Gent-Wevelgem extra uniek maakt, is de combinatie van sportieve uitdaging en historische betekenis. Het parcours voert de renners door de voormalige slagvelden van de Eerste Wereldoorlog in West-Vlaanderen, langs gedenkwaardige plekken zoals de Menenpoort in Ieper, een indrukwekkend eerbetoon aan de gesneuvelden. De beklimming van de Kemmelberg – met zijn verraderlijke keien en stijgingspercentages tot 23% – vormt een beslissend breekpunt in de koers. De wegen, getekend door de geschiedenis en vaak geteisterd door regen en wind, zorgen voor een loodzware strijd waarin pure overlevingskracht het vaak wint van sprintvermogen.

Maar Gent-Wevelgem is meer dan alleen lijden en strategie. De wedstrijd draagt ook een diepere symboliek: de officiële titel verwijst naar het iconische gedicht In Flanders Fields, en sinds 2012 worden de mannen- en vrouwenwedstrijd op dezelfde dag verreden, wat de koers een extra dimensie geeft.

Met al deze elementen behoort Gent-Wevelgem tot de meest emotionele en tactisch onvoorspelbare klassiekers op de wielerkalender. In de volgende selectie blikken we terug op vijf legendarische edities – zowel bij de mannen als de vrouwen – die de essentie van deze historische eendagskoers perfect weergeven.

De editie van 1977 verbrijzelde alle conventies. Met een uitputtende afstand van 277 kilometer is het nog altijd de langste Gent-Wevelgem ooit. Dat jaar dook het parcours diep de Vlaamse Ardennen in, met maar liefst elf beklimmingen, waaronder de beruchte Koppenberg en twee passages over de gevreesde Kemmelberg. In plaats van de gebruikelijke snelle finale, kreeg het peloton een ware beproeving voorgeschoteld – een koers die meer weg had van een mini-Ronde van Vlaanderen dan van een sprintersklassieker.

Te midden van deze slijtageslag drukte een jonge Bernard Hinault zijn stempel op de koers. De pas 22-jarige Fransman, destijds een veelbelovende klimmer en tijdrijder, verraste de gevestigde namen door weg te rijden uit een elitegroep en solo naar de overwinning in Wevelgem te stormen. Dit was geen toevalstreffer, maar een krachtig statement.

Hinault, de latere vijfvoudig Tour de France-winnaar, bewees die dag dat hij niet alleen de koning van de grote ronden kon worden, maar ook de meedogenloze kasseien en verraderlijke wegen van Noord-Europa aankon. Het blijft een zeldzaamheid dat een toekomstig Grote Ronde-kampioen Gent-Wevelgem wint, maar Hinaults triomf onderstreepte hoe deze koers echte allrounders kan kronen.

In de bredere geschiedenis van de klassiekers bewees 1977 dat Gent-Wevelgem niet onderdoet voor de monumenten: zwaar, tactisch en prestigieus. Een editie die de koers definitief uit de schaduw van de sprintersklassiekers haalde en in het pantheon van de voorjaarsklassiekers plaatste.

In 2012 kreeg Gent-Wevelgem eindelijk zijn verdiende plaats op de vrouwenkalender. De introductie van de eerste vrouweneditie was een langverwachte stap, maar het debuut werd direct gedenkwaardig dankzij een meesterlijke solo-aanval van de Britse Lizzie Armitstead (nu Deignan).

Met nog 40 kilometer te gaan gooide Armitstead de knuppel in het hoenderhok. Ze trotseerde de wind, navigeerde solo door de verraderlijke wegen en pareerde elke poging tot achtervolging. Op een parcours dat renners tot het uiterste testte in positie en kracht tegen de zijwind, werd haar solokoers een schoolvoorbeeld van tempobeheersing en strategisch vernuft. Haar overwinning was niet alleen spectaculair, maar ook symbolisch. Het luidde een ijzersterk seizoen in, dat zou uitmonden in olympisch zilver op de Spelen van Londen later dat jaar.

Deze eerste editie betekende meer dan alleen de zege van een kampioene. Het was een mijlpaal voor de groeiende geloofwaardigheid van de vrouwenklassiekers. Met de toevoeging van Gent-Wevelgem aan de kalender werd een belangrijke stap gezet naar verdere expansie van het vrouwenwielrennen. Die lijn werd doorgetrokken in 2016, toen de wedstrijd officieel deel ging uitmaken van de Women's WorldTour, een erkenning van haar prestige en impact binnen de sport.

Als er één editie is die de reputatie van Gent-Wevelgem als sprintersklassieker compleet onderuit haalde, dan was het wel 2015. Die dag veranderde de koers in een genadeloze overlevingsslag tegen de elementen, toen woeste zijwind het peloton aan flarden scheurde.

Het beeld van Geraint Thomas die door een windvlaag van zijn fiets werd getild en in een greppel belandde, werd een van de meest gedeelde fragmenten van het voorjaar. En hij was niet de enige die eraan moest geloven. Slechts 39 van de bijna 200 gestarte renners haalden de finish; de rest werd geveld door valpartijen, uitputting of simpelweg de meedogenloze kracht van de wind.

Te midden van deze chaos toonde de ervaren Italiaan Luca Paolini zijn koersinzicht. Met nog zes kilometer te gaan demarreerde hij uit een gehavende groep overlevers. Niemand kon reageren. Op 38-jarige leeftijd boekte Paolini de grootste eendagszege uit zijn carrière, een triomf van ervaring en sluwheid in omstandigheden waarin alleen de sterksten overeind bleven.

De editie van 2015 wordt niet alleen herinnerd om Paolini’s meesterzet, maar vooral om de ongekende hardheid van de koers. Dit was geen voorspelbare sprintersfinale, maar een slagveld op wielen. Onder de juiste – of beter gezegd, de verkeerde – omstandigheden toonde Gent-Wevelgem zich even wreed en meedogenloos als Parijs-Roubaix of de Ronde van Vlaanderen.

De vrouweneditie van 2015, verreden onder dezelfde orkaanachtige omstandigheden als de mannenkoers, schreef zijn eigen onvergetelijke verhaal. Terwijl windstoten en regen het peloton uiteenrukten, bleef de jonge Nederlandse Floortje Mackaij kalm in de chaos. Pas 19 jaar oud en bezig aan haar eerste volledige profseizoen, wist ze zich in de beslissende kopgroep te nestelen, samen met haar ploeggenote Amy Pieters.

Met nog drie kilometer te gaan koos Mackaij haar moment. Ze plaatste een alles-of-niets-aanval, keek niet om en hield stand tegen de jagende achtervolgers én de woeste elementen. Haar solozege – de eerste van haar profcarrière – was niet alleen een demonstratie van talent, maar ook een daad van jeugdig verzet tegen de wetten van ervaring en de grillen van de natuur.

Tot op de dag van vandaag wordt haar overwinning gerekend tot de mooiste in de geschiedenis van de vrouwenwedstrijd. Een bewijs dat in de meest meedogenloze koersen niet altijd de sterkste of meest ervaren renster wint, maar degene die durft te gaan.

De editie van 2022 was niet zomaar een koers, maar een mijlpaal voor het wielrennen – en de sport in het algemeen. Biniam Girmay, een jonge Eritreeër met een ontembaar talent, schreef geschiedenis door als eerste Afrikaanse renner een grote eendaagse klassieker te winnen.

De 21-jarige reed een tactisch meesterlijke wedstrijd en nestelde zich in de beslissende kopgroep met Christophe Laporte, Jasper Stuyven en Dries Van Gestel. Terwijl het peloton in volle vaart naderde, opende Girmay de sprint al op 250 meter van de streep – een gewaagde zet. Laporte kwam nog langszij, maar Girmay hield stand en drukte zijn wiel als eerste over de meet.

Deze overwinning weerklonk ver buiten de Vlaamse wegen. Het was het onmiskenbare bewijs dat de klassiekers echt mondiaal waren geworden. Later dat seizoen bevestigde Girmay zijn status met een ritzege in de Giro d’Italia, maar het was zijn triomf in Gent-Wevelgem die hem definitief op de kaart zette.

Girmay’s zege was meer dan een sportieve prestatie; het was een cultureel keerpunt. Het liet zien hoe het wielrennen evolueert, hoe divers de sport wordt en hoe een jonge Afrikaanse renner nu in staat is de zwaarste klassiekers te veroveren. Gent-Wevelgem 2022 was niet alleen een koers, maar een statement.