"Ze hadden rijst in hun mond, goten er wijn over en spuugden naar me... Doe wat je wilt, maar ik ga niet naar huis" - Stephen Roche blikt terug op Tour de France 1987

Stephen Roche schoof onlangs aan in Sir Brad’s Café, de podcast van Bradley Wiggins en Graham Willgoss, voor een uitgebreide terugblik op zijn mythische seizoen 1987 – het jaar waarin hij de Giro d’Italia, de Tour de France én het wereldkampioenschap op zijn naam schreef. Het werd een jaar van ongekende successen, felle controverse en een bijna onmenselijke fysieke tol.

Wiggins opende het gesprek met een anekdote uit 1993, Roche’s laatste Tourjaar. “Ik herinner me nog dat hij op de Place de la Concorde stond,” zei Wiggins. “Stephen zei: ‘Ik heb dertien Tours gereden, werd 13e in mijn eerste en eindigde 13e in mijn laatste.’”

Het gesprek ging al snel over naar een moment van symbolische waarde: Roche die in 2023 poseerde met Tadej Pogacar, die zich bij hem en Eddy Merckx voegde als enige winnaars van de zogeheten Triple Crown. “Ik zei tegen Mario Gianetti, zijn manager: ‘Mario, wat denk je van een foto van ons samen?’ We namen een paar selfies – geloof het of niet, die gingen de hele wereld rond.”

Maar de kern van de aflevering was gewijd aan 1987 – het jaar waarin Roche wielergeschiedenis schreef. Tijdens de Giro d’Italia viel Roche zijn eigen ploegmaat en nationale held Roberto Visentini aan, die op dat moment in het roze reed. De Ierse renner werd op slag persona non grata in Italië.

“Mensen staken rijst in hun mond, goten er wijn over en spuugden dat op mij als ik langskwam”, herinnert Roche zich. “Het was vijandig. Mijn fiets en materiaal werden bewaakt, uit angst voor sabotage. Ik werd zelfs beveiligd bij de start en finish.”

De aanval op Visentini kwam nadat Roche de leiding had verloren. “Ik vroeg ploegmaat Eddie Schippers om me naar voren te brengen in de afdaling. Ik keek niet meer achterom – ik ging gewoon.”

Toen de ploegwagen hem inhaalde, was de reactie furieus. “‘Stephen, wat ben je aan het doen?’ vroegen ze. Ik zei: ‘Ga terug en zeg Roberto dat ik stop als hij stopt. Zolang hij blijft rijden, blijf ik voorop. Dit is oorlog.’”

Visentini nam het niet bepaald sportief op. “Hij stopte voor het podium, keek me aan en zei: ‘Vanavond gaat iemand naar huis.’”

Die nacht werd Roche door de politie verhoord. “Niemand wilde me spreken. Geen journalisten, niets. Tot ik een raam opendeed en Angelo Zomegnan zag zitten. ‘Angelo, kom hier, ik wil je mijn kant van het verhaal vertellen,’ zei ik.”

Maar de Italiaanse pers zat niet te wachten op zijn versie. “Hij zei: ‘Stephen, ik geloof je. Maar de krant is al dicht. Als je morgen overleeft, beloof ik dat je overmorgen een eerlijk artikel krijgt.’” Roche overleefde – en won. In een andere etappe werd hij bijna van de weg gereden door Visentini. “Hij duwde me richting het ravijn. Ik legde mijn hand op zijn stuur en zei: ‘Als ik ga, ga jij met me mee.’”

Of hij een zonnebril droeg om zijn emoties te verbergen? “Ik probeerde geconcentreerd te blijven… en ook mijn ogen te beschermen tegen spuug en andere rommel.” Maar het maakte hem alleen maar vastberadener. “Ik vond een soort innerlijke moed. Ik zei tegen de Italianen: ‘Doe wat je wilt, maar ik ga niet naar huis.’”

In de Tour de France bevestigde Roche zijn legende definitief, op de flanken van La Plagne. Pedro Delgado had hem gelost op de slotklim, maar Roche beet zich vast. “Ik hield hem op 1:20, 1:25… en met nog vier kilometer te gaan begon ik te graven in mezelf. Energie die ik niet wist dat ik had.”

Na de finish zakte hij volledig in. “Ik kon niets bewegen behalve mijn ogen. De dokter zei: ‘Stephen, beweeg je benen, de auto’s komen eraan.’” ’s Avonds aan tafel vroeg zijn verzorger wat hij wilde eten. Roche had al een plan voor de volgende dag. “Iedereen feliciteerde me met een goede rit… en ik dacht alleen: ‘Wacht maar af.’”

En inderdaad, de dag erna sloeg hij opnieuw toe. “Ik zei tegen Schippers: ‘Breng me naar voren.’ In de eerste bocht reed ik weg en pakte meteen 18 seconden op Delgado. Voor mij was dat de genadeslag.”

Roche wist dat psychologie even belangrijk was als kracht. “Als je iemand de ene dag in een ambulance ziet en hij rijdt je de volgende dag weer zoek… dan denk je: deze man is buitenaards.”

Op het einde van het gesprek vertelde hij geamuseerd over een mislukte post-carrièreonderneming. “Ik zou bijna in een taartwinkel stappen… maar ik wist niet dat ze belasting ontweken. De politie stopte het project net op tijd.”