“Ik besloot dat als ik Commonwealth-kampioen wilde worden, ik hier voltijds voor moest gaan”: Philippa York over de ambitie die haar naar de top bracht

Philippa York geldt al jaren als een van de invloedrijkste figuren in het Britse wielrennen. Ze reed van 1980 tot 1995 prof onder de naam Robert Millar en werd de succesvolste Britse prof van de jaren tachtig, om later te transitioneren en een tweede loopbaan op te bouwen als een van de meest gerespecteerde wielerjournalisten. Als profrenster behaalde ze 17 zeges, waaronder drie Tour de France-ritten.

Yorks weg naar de sport begon als tiener in het centrum van Glasgow. “Ik dacht: ‘dit ziet er interessant uit… dat moet beter zijn dan het leven dat voor mij uitgestippeld was, werken in een fabriek’,” vertelde ze. “De enige manier om iets anders te zien, was op de fiets. Ik raakte erin gezogen en dacht dat ik wel kon koersen.”

Haar eerste competitie-ervaring gaf weinig prijs van wat zou volgen. “Ik genoot van de snelheid, het gevaar en de opwinding,” zei York. “Ik dacht: dit is best goed; ik zie mezelf dit doen. Ik vertel vaak het verhaal dat ik laatste werd in mijn eerste koers en eerste in mijn laatste koers, [de nationale kampioenschappen van 1995]. Daartussenin gebeurde er van alles.”

Dat “van alles” was een gestage, zelfgestuurde opmars door het nationale circuit, terwijl ze fulltime werkte als leerling-constructeur. “Het was niet de vraag: ‘ik wil prof worden’, het was: ‘ik wórd prof’,” legde York uit. “Ik bedacht dat ik elk jaar maar een paar procent hoefde te groeien.”

Het kantelpunt kwam in aanloop naar de Commonwealth Games van 1978. “Ik besloot dat, als ik Commonwealth-kampioen ging worden – want ik zag geen reden waarom niet – ik dit fulltime moest doen. Dus stopte ik met werken, zes maanden voor het einde van mijn leertraject, tot grote schrik van mijn ouders.”

Na successen in eigen land verhuisde York naar Frankrijk, waar ze voor ACBB reed voordat ze in 1980 prof werd bij Peugeot-Michelin. Maar naar het buitenland gaan is nooit eenvoudig. “Ik was niet tevreden met telkens op mijn donder krijgen in de meeste koersen,” gaf ze toe. “Het was wel even schrikken hoe koersen toen gereden werden. Je vertrok vrij rustig en in het laatste uur barstte het los. Je ging van 30 km/u naar 60 km/u in ongeveer twee minuten. En dat hield niet meer op. Dat vond ik best lastig.”

Volharding loonde. In 1983 won York haar eerste Touretappe, gevolgd in 1984 door de vierde plek in het eindklassement en winst in het bergklassement. “Ik heb ervoor moeten werken. Klimmen is mijn natuurlijke talent, maar in de profwereld heeft iedereen een natuurlijk talent.”

Andere hoogtepunten waren podiumplaatsen in de Vuelta a España, een bergtrui in de Giro d’Italia en de eindzege in de Volta a Catalunya van 1985. Die overwinning had extra gewicht door wie haar voornaamste rivaal was. “Sean Kelly was nummer één, en dat al een paar jaar. Dus het was geen vanzelfsprekendheid. Ik had zo’n resultaat nodig om te onderstrepen dat ik er niet per toeval stond of door andermans pech.”

Tijdens haar actieve jaren stond York bekend om haar complexe relatie met de media. “Hij was bang voor mij omdat ik een muur optrok en niet wilde dat hij mijn tijd verknalde,” zei ze, terugblikkend op vroege ontmoetingen met journalist David Walsh. “Als hij met een vraag over Sean Kelly bij mij kwam, wat hij volgens mij één of twee keer deed, irriteerde me dat mateloos. Vraag me niet hoe zij zich voelen, want dat weet ik niet. Rot gewoon op en laat me met rust.”